cursus: stilleven

But in a still life, there is no end to our looking, which has become allied with the gaze of the painter; we look in and in, to the world of things, in their ambiance of cool or warm light, in and in, as long as we can stand to look, as long as we take pleasure in looking.

Mark Doty

In deze cursus ga je aan de slag met een stilleven dat een persoonlijk verhaal vertelt. Het is opgebouwd uit voorwerpen die voor jou bijzondere betekenis hebben: ze zeggen daarmee iets over jou of je leven. Net als in een verhaal dat je met woorden vertelt, gaat het ook bij een stilleven om opbouw, spanning en levensechtheid. In deze cursus leer je beter oog te krijgen voor deze aspecten en hoe je ze in je eigen stillevens kunt toepassen.

De cursus bestaat uit een inleiding plus vier kunstlessen waarin deze aspecten stapsgewijs onder de loep worden genomen en waarin je met uiteenlopende media aan de slag gaat.

Het schilderen van een stilleven gebeurt al sinds mensenheugenis. Op de muren van Pompei zijn al stillevens aangetroffen. In de 16e eeuw werd echter de kiem gelegd voor stillevens als genre. Stillevens hadden het voordeel dat de makers er veel van hun persoonlijke voorkeuren in kwijt konden. Voorwerpen die ze aanspraken en de symboliek die daarmee te maken had. Zo ontstonden verschillende type stillevens, zoals pronkstillevens, bloemstillevens, fruitstillevens, vanitasstillevens etc. In de inleiding wordt het genre stilleven van verschillende zijden belicht en toegelicht.

Stillevens zijn een onderwerp bij uitstek om iets over jezelf te ontdekken en over jouw verhouding met de wereld en je eigen geschiedenis. Deze les ga je aan de slag met het maken van een wonderkabinet: een verzameling van eigen voorwerpen die je dierbaar zijn en jouw wereld in een notendop laten zien. In de les wordt uitgebreid aandacht besteed aan de keuze voor de voorwerpen en de ordening ervan. Het is de bedoeling dat de voorwerpen die je uitkiest, symbool staan voor iets van jou zelf, wie je bent, van jouw leven.

Bruno Vasilevskis, stilleven, olie op doek, 33 x 46 cm, 1984

Voor een interessant stilleven, spelen meerdere factoren een rol. Het lijkt voor de hand liggend om te denken dat voorwerpkeuze en symboliek ervan het belangrijkste zijn. Maar om de aandacht op die voorwerpen en de betekenis of symboliek daarvan te vestigen, is vooral het verhaal dat je erover vertelt, essentieel. Het gaat er dan vooral om hoe je je verhaal opbouwt, hoeveel spanning je erin weet te brengen en hoe levensecht het is. Hoe beter je dit lukt, hoe geloofwaardiger je verhaal wordt en hoe beter mensen gaan luisteren. Of, in het geval van een schilderij, hoe beter mensen zullen kijken en gaan zien wat jij ze graag wil laten zien.
In deze kunstles ligt het accent op het aanbrengen van opbouw en spanning in je stilleven.

Ralph Goings, Favourite, 1989

Deze les gaat over de elementen die een stilleven levensecht maken: interessant en geloofwaardig. In deze les krijg je oefeningen waarbij je het verschil leert ervaren tussen het werken naar een foto (met olieverf) en het werken naar directe waarneming (tekenen) en wat beide technieken voor invloed hebben op de beleving van de levensechtheid.

Paul Cézanne, stilleven met fruitmand, olie op doek, 46 x 55 cm, 1879

Deze les gaat over levensechtheid en wat werken met een ander materiaal voor jou kan betekenen hierin. Deze les werk je aan een stilleven in gouache, waarbij je jouw beleving en visie van de werkelijkheid leidend laat zijn.